Powtarzające się w przestrzeni publicznej twierdzenie, że hodowla drobiu na dużą skalę wiąże się z negatywnym oddziaływaniem na środowisko oraz emitowaniem do niego znacznych ilości substancji i odpadów, jest błędne. Prowadzenie ferm w zrównoważony dla środowiska sposób oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami jest możliwe i do tego wytrwale dążą polscy hodowcy.

Ochrona środowiska jest kluczowym aspektem unijnych standardów zrównoważonego rozwoju. To właśnie dzięki poszanowaniu dla natury i unikaniu szkód w otaczającym nas środowisku, realizuje się misję dbania o zasoby, kore pozostawimy przyszłym pokoleniom. Oczywiście chów i hodowla drobiu, jak każdy rodzaj produkcji zwierzęcej, generuje odpady
i produkty uboczne, które mogłyby mieć negatywny wpływ na otoczenie. Branża nie ignoruje jednak tych zagrożeń i przeciwdziała potencjalnym szkodom na wiele, różnych sposobów.

Unijne wymogi środowiskowe wobec branży drobiarskiej

Większość kwestii dotyczących zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska przy produkcji zwierzęcej, w tym w chowie i hodowli drobiu, reguluje dyrektywa Parlamentu Europejskiego z 2010 roku w sprawie emisji przemysłowych. Zarządzanie odpadami oraz emisją zanieczyszczeń do środowiska podlega zasadzie BAT czyli „Best available technology” – Najlepsze Dostępne Techniki, do której muszą się stosować także wszystkie fermy drobiu, zakłady ubojowe i przetwórcze. To jeden z istniejących w Unii Europejskiej instrumentów prawnych wspomagających ochronę środowiska naturalnego.

Konieczność uzyskania pozwolenia zintegrowanego

Te normy prawne nie działają tylko na piśmie. Każda instalacja typu IPPC (z ang. Integrated Pollution Prevention and Control) – a do nich zaliczają się fermy drobiowe, rzeźnie oraz przetwórnie – musi uzyskać pozwolenie zintegrowane. Użytkowanie instalacji bez dostosowania się do obowiązujących norm ochrony środowiska, jest zakazane i skutkuje koniecznością natychmiastowego zawieszenia działalności. Pozwolenie zintegrowane określa między innymi wielkość emisji gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza z instalacji, dopuszczalny poziom hałasu, warunki wytwarzania i sposoby postępowania z odpadami na zasadach określonych w przepisach ustawy o odpadach oraz warunki, jakim powinny odpowiadać ścieki odprowadzane do kanalizacji (jeżeli z instalacji objętej pozwoleniem zintegrowanym odprowadzane są ścieki). Precyzuje też warunki poboru wód. Ponadto pozwolenie określa między innymi wymóg informowania o wystąpieniu awarii przemysłowej, czy sposoby usunięcia negatywnych skutków powstałych w środowisku w wyniku prowadzonej eksploatacji.

Maksymalne zmniejszenie wpływu hodowli na środowisko

By chronić środowisko przed zanieczyszczeniami z ferm drobiu wprowadza się najnowsze, dostępne technologie. W utylizacji odpadów stosuje się przede wszystkim różne technologie ich przetwarzania w nawozy. Inną nowatorską technologią jest unieszkodliwianie odpadów biologicznych w procesie zwęglania osuszanego materiału organicznego za pomocą energii mikrofalowej. Aprobowanym sposobem pozbywania się zanieczyszczeń pochodzenia zwierzęcego jest także ich spalanie – tak zwana termiczna utylizacja odpadów zwierzęcych. Zgodnie z normami prawa unijnego, musi się ono odbywać w temperaturze nie niższej niż 850 stopni Celsjusza. Ostatnim, coraz bardziej popularnym rozwiązaniem są instalacje do pozyskiwania biogazu na fermach drobiowych.

Kwestią często podnoszoną przez przeciwników przemysłowych ferm drobiu są nieprzyjemne zapachy generowane w czasie produkcji. Nie jest prawdą, że prowadzącym te działalności nie zależy na eliminowaniu niedogodności dla mieszkańców. Warto przypomnieć, że już na etapie pozyskiwania terenu pod taką inwestycję, uwzględniane są możliwe reperkusje dla mieszkańców okolicy i zagadnienia ochrony środowiska. Natomiast działające już fermy drobiu i zakłady produkcyjne stosują szereg rozwiązań w celu niwelowania przykrych zapachów
i zapobiegania dyskomfortowi ludzi zamieszkujących w sąsiedztwie, jak:
odpowiednie żywienie zwierząt, stosowanie mikroorganizmów, czy zakładanie pasów zieleni będących buforami miedzy fermami czy zakładami, a terenami zabudowanymi. Swoją rolę w zagospodarowaniu organicznych pozostałości z hodowli i produkcji drobiu mają również biogazownie.

A co z zanieczyszczeniami środowiska związanymi ze stosowaniem leków u zwierząt? I w tym przypadku normy są bardzo surowe, a hodowcy przestrzegając zapisów prawa nie dopuszczają do skażenia gleb czy wody. Leczony drób poddaje się ścisłemu nadzorowi podczas terapii i w okresie karencji, czyli wówczas, gdy organizm ptaka oczyszcza się z leku. Nadzór obejmuje także odpowiednie postępowanie ze zużytą ściółką wraz z pomiotem kurzym. W okolicy działalności hodowlanej, a także tam, gdzie dokonuje się rozsiewu pomiotu jako nawozu do upraw, przeprowadza się okresowe badania wód powierzchniowych. Przepisy unijne regulują także z ogromną dokładnością sposób przechowywania pomiotu i wody pozostałej po myciu kurników. Rozsiewu tych odpadów jako nawozu można dokonywać tyko w określonych okresach, po przebadaniu jego składu i z uwzględnieniem stref ochronnych. Zasadom ochronnym podlega też transport odchodów. Obok tego stosuje się liczne technologie unieszkodliwiania i przetwarzania pomiotu: oddzielanie mechaniczne, sterylizacja ciśnieniowa, napowietrzanie, kompostowanie, suszenie, fermentację beztlenową, granulowanie czy spalanie. Nowoczesne technologie zapewniają także możliwość użycia instalacji do unieszkodliwiania pomiotu bezpośrednio na fermach.

Ścisły nadzór

Warto zaznaczyć, że Polska, jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, surowo przestrzega unijnych regulacji prawnych. Nad właściwością stosowanych procedur i jakością żywności czuwają różne instytucje, w tym Główny Inspektorat Weterynarii, Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Natomiast badania w tym zakresie są prowadzone przez autoryzowane i referencyjne laboratoria.
Każda z tych organizacji posiada określone kompetencje, które umożliwiają nadzór nad stosowaniem substancji chemicznych zarówno w hodowli zwierząt, jak i w produkcji żywności. Skuteczność tych działań jest potwierdzana przez uzyskane wyniki. Podczas rygorystycznych
i regularnych kontroli, nie wykrywa się nieprawidłowego stosowania leków, co sugerowałoby występowanie masowych patologii. Jednak zdarzają się sporadyczne przypadki, na które właściwe instytucje reagują szybko i efektywnie, a sama branża drobiarska aktywnie reaguje na wszelkie nieprawidłowości, dążąc do pełnej transparentności w prowadzonych badaniach. Celem producentów jest utrzymanie wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa żywności.

Artykuł powstał na podstawie ekspertyzy „Fermy drobiu a efekt środowiskowy” autorstwa Elżbiety Sowul-Skrzyńskiej z Zakładu Systemów i Środowiska Produkcji
Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego
oraz https://krd-ig.com.pl/zrownowazony-rozwoj/poszanowanie-srodowiska/